Je leest tegenwoordig ontzettend veel over inflatie en de oplopende kosten. Fiat geld speelt hier een belangrijke rol en daarom is het goed om te weten wat dit nou precies is.
Met Fiat geld bedoel ik onder meer alle betaalmiddelen die door overheden worden beheert. Denk hierbij aan onze eigen Euro of in Amerika de bekende Dallor. Deze munteenheden klinken ontzettend veilig en stabiel, maar is dat ook echt het geval?
In dit artikel lees je alles over fiat geld en wat dit voor gevolgen kan hebben op jouw portemonnee. Uiteindelijk ga je er vanuit dat die euro zijn waarde blijft houden, maar is die euro echt wel zoveel waard?
Wat is fiat geld?
Fiat geld of ook wel Fiduciair geld genoemd, is een door de overheid uitgegeven munteenheid die niet wordt gedekt door een product zoals goud. Hierdoor is er directe onderliggen waarde van het geld, maar is dit vaak een kwestie van vraag en aanbod.
Voorbeelden van Fiat geld zijn in Amerika de Dollar, Europa de Euro en in China de Chinese Yen.
Een voordeel van fiat geld is dat er geen beperking zit zoals dit bij goud wel het geval is. Er is namelijk een beperkte voorraad goud en fiat geld kan je zoveel bij printen als je wilt. Theoretisch gezien zit er dus geen beperking op de hoeveelheid.
Is er een goed balans tussen het vraag en aanbod dan werkt fiat geld goed, maar als er een disbalans komt dan kan dit grote gevolgen hebben.
Waarom is fiat geld belangrijk?
Voor de twintigste eeuw gebruikten de meeste landen een soort goudstandaard. Toen de wereldhandel en de financiële wereld in omvang en reikwijdte toenamen, kon de beperkte hoeveelheid goud die uit de mijnen en in de kluizen van de centrale banken kwam echter geen gelijke tred houden met de nieuwe waarde die werd geproduceerd. Daardoor werden wereldmarkten en de handel aanzienlijk verstoord.
Door fiat geld te introduceren en daardoor de munt los te koppelen van het goud kwam er een einde aan een beperking. Hierdoor hadden regeringen meer mogelijkheden om hun eigen munt te beheren, een financieel beleid te voeren en internationale markten te onderhouden.
Hoe werkt fiat geld?
Fiat geld heeft alleen waarde omdat de overheid die waarde handhaaft of omdat twee partijen in een deal het eens zijn over de waarde ervan. Om fiat geld echt te begrijpen moeten we even een blik werpen op het verleden.
Vroeger sloegen overheden munten uit een waardevol fysiek product, zoals goud of zilver. Soms werd papiergeld gedrukt dat kon worden ingewisseld voor een hoeveelheid fysiek goud. Alle munteenheden werden in die tijd dus gedekt tegen een bepaalde hoeveelheid goud.
Een beetje geschiedenis: de VS en fiat geld
Tot 1971 kon je voor een vaste prijs van 35 dollar 1 ounce goud krijgen. De dollar was tot die tijd dus altijd hetzelfde waard, het probleem was enkel dat er al meer dollars waren dan goud. Met een dekking van slechts 55% goud t.o.v dollars had toenmalig president Nixon een probleem.
Werden alle dollars namelijk omgezet naar goud dan hadden ze veel te weinig goud om dit te dekken.
Hierdoor kwam de dollar onder een ontzettende druk te staan en op 15 augustus kwam kwam Nixon met de volgende oplossing. De goudstandaard werd losgelaten en de dollar werd vanaf dat moment volatiel zoals wij dat nu ook gewend zijn.
Vanaf dat moment was 1 ounce goud dus niet langer meer standaard 35 dollar waard. De waarde van 1 ounce goud kon iedere dag verschillen. Dit was het begin van het fiat geld zoals wij vandaag de dag kennen.
Vertrouwen in fiat geld is het succes
In 1993 had Amerika te maken met een grote depressie. Veel leningen werden in die tijd niet meer terugbetaald aan banken waardoor veel banken onder druk kwamen te staan of zelfs failliet gingen. Het gevolg hiervan was de veel spaarders hun vermogen verloren.
Het vertrouwen in het banksysteem was totaal weg en mensen namen massaal hun spaargeld op bij andere banken. Om dit tegen te gaan sprak Franklin D. Roosevelt een wet uit wat nu bekend staat on der de Emergency Banking Act of 1933
Tijdens deze vierdaagse vakantie konden spaarders geen geld opnemen bij hun bank. Het bloedbad dat banken al hun vermogen kwijt raakt werd hierdoor gestopt. Tegelijk starte de president een campagne waarbij zij banken gingen herstructureren. Ook riep hij mensen op om na deze periode niet meer hun geld massaal op te nemen, maar juist te laten staan.
Na deze vierdaagse vakantie slaagde de president om het vertrouwen van het volk te herwinnen. Spaarders lieten hun geld bij de bank staan of storten eerder opgenomen geld weer terug.
Wat zijn de voordelen van fiat geld?
Fiat geld is geeft ontzettend veel vrijheid, maar is ook ontzettend ingewikkeld. Het loslaten van de goudstandaard zorgt ervoor dat er geen onderliggende waarder meer is. De waarde ligt hem dus in vertrouwen en het image van de overheid. Dit lijkt veel complexer als de onderliggende waarde zoals bijvoorbeeld goud.
Waarom betalen we vandaag de dag dan nog steeds met fiat geld? Hieronder een aantal voordelen.
Schulden worden minder waard
Tot 1971 konden overheden schulden opbouwen uitgedrukt in goud. Ging de dollar onderuit dan stond er nog wel een gigantische schuld in goud. Door het loskoppelen van de goudstandaard kwamen deze schulden in fiat geld.
Het grote voordele hiervan is dat het voor een overheid geen ramp is als de waarde van hun fiat geld daalt. Het bekent namelijk tegelijk dat de waarde van hun schuld ook daalt. De waarde van fiat geld en de schulden van overheden hangen dus met elkaar samen.
Het geeft overheden controle
Zolang het economisch goed gaat, is er geen probleem. Mensen blijven geld spenderen, bedrijven floreren en overheden ontvangen geld. Overheden gaan pas bijsturen op het moment dat het economisch minder gaat.
Consumenten gaan op dat moment minder uitgeven, bedrijven komen onder druk te staan en overheden komen in de problemen. In dat geval kan de overheid het vaak oplossen door meer geld te drukken. Hierdoor kunnen ze bijvoorbeeld bedrijven overheid houden, die ervoor zorgen dat mensen aan het werk blijven en daardoor kunnen blijven besteden.
Op deze manieren trekt de economie weer aan en is het probleem opgelost.
Banken hebben meer controle over de aanvoer
Ook banken profiteren van fiat geld. Omdat het geen geen schaarse of vaste bron is zoals goud, hebben reservebanken veel meer controle over de aanvoer ervan. Daardoor kunnen ze financiële variabelen zoals kredietwaardigheid, liquiditeit en rentevoet beïnvloeden.
Wat zijn de nadelen van fiat geld?
Nu lijkt fiat geld een geweldige oplossing tegen alle problemen, maar is dat wel echt het geval?
De crisis in 2008 laat zien dat fiat geld ook problemen met zich meebrengt.
Banken hebben een machtspositie
Het klinkt extreem, maar denk er maar eens over na. Wat zal er gebeuren als er banken omvallen? Mensen gaan massaal hun geld opnemen en dat is precies wat er in 2008 gebeurde. In die tijd kregen banken een miljarden steun van de overheid om te blijven bestaan en ging zelfs DSB Bank failliet.
Om dit voor elkaar te krijgen werden er miljarden bijgedrukt om deze crisis te overleven. Dit klinkt fantastisch, want het vertrouwen kwam weer terug. Maar in de werkelijkheid had de overheid een miljardenschuld opgebouwd en hebben we nog steeds een systeem waar banken dus nooit kunnen omvallen.
Hoe gezond is dit en is dit wel zo toekomstbestendig? Wat als mensen massaal hun vertrouwen in banken verliezen?
Kans op inflatie
Je weet inmiddels dat fiatgeld niet verbonden is met fysieke reserves, zoals een nationale voorraad goud of zilver. Dit brengt helaas wel een nadeel met zich mee. Het loopt namelijk de kans waarde te verliezen door inflatie of zelfs onbruikbaar te worden in het geval van een uit de hand lopende inflatie.
Als het geld massaal wordt bijgedrukt, zal het niet langer waarde houden. Dat is niet het geval met bijvoorbeeld goud. Dit heeft heeft intrinsieke waarde omdat het onder andere in de computers, gadgets, de kunst en zelfs ruimtevaartuigen wordt gebruikt.
In de praktijk betekent dit dat een euro flink in waarde kan afnemen of zelfs onbruikbaar kan worden. Denk maar eens na wat er met de euro zal gebeuren als het vertrouwen wegvalt. De waarde zal in eerste instantie zakken en als iedereen het massaal gaat inwisselen zelfs onbruikbaar worden.
Staatsschulden lopen op
Het bijdrukken van geld klinkt als de perfecte oplossing om economieën weer te laten draaien. Maar het geld moet ergens vandaag komen en dat betekent dat overheden gigantische schulden opbouwen. De Verenigde staten lijkt een ontzetten machtig land, maar heeft gigantische schulden. Zelfs Nederland heeft de afgelopen decennia gigantische schulden opgebouwd
Zolang de rente op deze staatsschuld laag is, hoeft dit geen probleem te zijn. Maar als de rente op deze staatsschuld oplopen dan betekent dit dat de kosten ook oplopen en de overheid dus minder geld kan besteden aan zaken zoals gezondheid, onderwijs, wegen en subsidies.
Staatsschulden lijken onschuldig, maar dat zal de toekomst moeten uitwijzen als de rentes gaan oplopen.
